De Hoge Raad geeft duidelijkheid over mogelijkheid tot uitwinning door de pandhouder van zekerheidsrechten verbonden aan een verpande vordering

Inleiding

Het is pandhouders op grond van artikel 3:246 lid 1 Burgerlijk Wetboek (BW) toegestaan om een pandrecht op vorderingen uit te winnen door middel van het opeisen van de vordering. Deze bevoegdheid omvat tevens het recht om zekerheidsrechten uit te winnen die aan de verpande vordering zijn verbonden. Dit is bevestigd in een arrest van de Hoge Raad van 18 december 2015 (ABN AMRO/Marell).

Reikwijdte inningsbevoegdheid pandhouder

De hoofdvraag die ter beantwoording aan de Hoge Raad is voorgelegd, is of de openbaar pandhouder bevoegd is een pandrecht uit te oefenen dat aan de aan hem verpande vordering is verbonden. Met andere woorden: wat is de reikwijdte van de inningsbevoegdheid van de pandhouder van een vordering?

De Hoge Raad heeft voor beantwoording van deze vraag aansluiting gezocht bij de argumenten in de overweging van zijn arrest van 11 maart 2005 (Rabobank/Stormpolder) waarin voor het beslag een vergelijkbare vraag werd gesteld. Hier overwoog de Hoge Raad ‘3.6 (…) Het is in overeenstemming met het (…) wettelijke systeem,(…) dat de derdenbeslaglegger (…) profiteert van de aan de beslagen vordering verbonden hypothecaire voorrang’. Alhoewel AG Wissink in zijn conclusie bij ABN Amro / Marell nog wel refereert aan het ‘wettelijk systeem’, overweegt de Hoge Raad in rechtsoverweging 3.5.2 eenvoudig: ‘ABN Amro was dus uit hoofde van de uit haar pandrecht voortvloeiende inningsbevoegdheid tevens gerechtigd het pandrecht van Pegas op de vorderingen van Marell-oud op derden uit te oefenen.’

Ten aanzien van pandrechten – en daarmee ook voor hypotheekrechten – is nu bevestigd dat deze rechten kunnen worden uitgewonnen door de pandhouder van een pandrecht op een vordering welke vordering door een van deze twee vormen van zekerheid is gezekerd. Ten aanzien van persoonlijke of oneigenlijke zekerheidsrechten zoals hoofdelijkheid, eigendomsvoorbehoud of verrekening bestaat momenteel nog discussie of een pandhouder deze persoonlijke of oneigenlijke zekerheden ook kan uitwinnen.

Gevolgen voor de praktijk

In de praktijk doen pandhouders er goed aan om na te gaan of er zekerheidsrechten zijn verstrekt voor de vorderingen die aan haar worden verpand. Als dit het geval is, dan bieden dergelijke vorderingen meer zekerheid nu die pandhouders in dat geval ook die zekerheidsrechten kunnen uitwinnen. Deze informatie kan worden meegenomen in de (risico)waardering van een schuldenaar.