Deel 4 van ‘Vier aandachtspunten bij het sluiten van (commerciële) overeenkomsten: rechtskeuze en forumkeuze

Het is belangrijk om (met name bij internationale overeenkomsten) een rechtskeuze in de overeenkomst op te nemen, zodat u weet door welk recht de overeenkomst en de daaruit voortvloeiende rechten en verplichtingen worden beheerst. Wat wel of niet is toegestaan, kan immers per land verschillen. Ook is het van belang om vooraf te bedenken wie bevoegd is om over het geschil te oordelen. Maak bij voorkeur vooraf een bewuste keuze voor de overheidsrechter of voor een vorm van alternatieve geschilbeslechting. Wij zetten hieronder de voor- en nadelen voor u op een rij.

Rechtskeuze

De rechtskeuze die partijen in de overeenkomst vastleggen, bepaalt in beginsel welk recht er van toepassing is op de overeenkomst. Zeker bij internationale overeenkomsten is het van belang om de keuze voor het recht in de overeenkomst vast te leggen. Wat wel of niet is toegestaan, kan immers per land verschillen. Bovendien kunnen bepalingen in verschillende landen door de rechtsprekende autoriteiten anders worden uitgelegd. Waar in Nederland de omstandigheden van het geval een belangrijke rol spelen, is dat in bijvoorbeeld Angelsaksische rechtstelsels veel minder het geval. Daar wordt (over het algemeen) meer waarde gehecht aan de letter van de overeenkomst. Om tot op zekere hoogte duidelijkheid te hebben, raden wij met klem aan om de rechtskeuze in de overeenkomst vast te leggen.

Voor- en nadelen rechtskeuze

Omdat in ieder land andere regels gelden en het recht verschillend wordt uitgelegd door rechters, heeft u voor een correct advies over de betekenis van de contractsbepalingen een specialist op het gebied van het recht van het betreffende land nodig. Als u als Nederlandse partij een internationale overeenkomst sluit, raden wij daarom veelal aan om een rechtskeuze te maken voor Nederlands recht. Als er dan geschillen of onduidelijkheden ontstaan over de contractuele verplichtingen, kunt u gemakkelijk juridisch advies inwinnen. Dit wordt ingewikkelder wanneer u (bijvoorbeeld) Frans of Koreaans recht op de overeenkomst van toepassing heeft verklaard. Het kan zijn dat het, gelet op uw onderhandelingspositie, niet altijd mogelijk is om ervoor te zorgen dat het recht van uw voorkeur van toepassing is. In dat geval kan het verstandig zijn om een jurist in het betreffende land in te schakelen die gespecialiseerd is in commerciële overeenkomsten die u kan uitleggen wat u rechten en plichten volgens de overeenkomst zijn en waar de risico’s zitten. Vanzelfsprekend hebben wij goede contacten in verschillende landen.

Forumkeuze

De forumkeuze gaat over de vraag wie er bevoegd is om te oordelen over een eventueel geschil tussen partijen. In de regel staat ook dit ter vrije bepaling van partijen. Partijen kiezen er daarom vaak voor om de rechtbank bevoegd te verklaren van het arrondissement waarin hun bedrijf is gevestigd. Een andere optie is om af te spreken dat de Netherlands Commercial Court (NCC) bevoegd is. De NCC is een onderdeel van de Amsterdamse rechtbank en het Amsterdamse hof en is gespecialiseerd in internationale zakelijke geschillen (zie ook ons eerdere artikel hier). Een andere optie is om een vorm van alternatieve geschilbeslechting overeen te komen, zoals arbitrage. Bij arbitrage wordt het geschil niet voorgelegd aan een overheidsrechter, maar aan door partijen (of het instituut) gekozen arbiters. Het betreft dus particuliere rechtspraak.

Voor- en nadelen forumkeuze

De hierboven genoemde geschilbeslechtingsmethoden kennen elk voor- en nadelen. Het voordeel van arbitrage is dat de procedure in vertrouwelijkheid kan plaatsvinden en dat – in tegenstelling tot een reguliere procedure bij de Nederlandse overheidsrechter – de procedure in het Engels kan plaatsvinden. Een ander mogelijk voordeel is dat een arbiter niet per definitie een jurist hoeft te zijn, maar bijvoorbeeld een specialist kan zijn in de sector waarin partijen actief zijn. Het nadeel van arbitrage kan zijn dat de kosten over het algemeen hoger liggen dan bij een procedure bij de rechtbank. Partijen kunnen daarom ook afspreken om bij een geschil de NCC als bevoegde instantie aan te wijzen. De NCC heeft als voordeel dat zaken in het Engels worden behandeld en dat in het Engels uitspraak wordt gedaan. Daarnaast bestaat de NCC uit rechters die deskundig zijn op het gebied van internationale handelsgeschillen en is de meerderheid van de zaken bij de NCC binnen acht weken afgerond. Wat uiteindelijk de meest passende forumkeuze is voor partijen, hangt af van de voorkeuren van partijen en de aard van de overeenkomst.

Deze blog is onderdeel van een blogserie over aandachtspunten bij het sluiten van overeenkomsten. Wilt u geen blog missen? Of wilt u nu alvast meer weten over een overeenkomst die u van plan bent te sluiten of over aansprakelijkheid? Neem dan contact met ons op via s.poutsma@ploum.nl of b.schoenmaker@ploum.nl.

Ook verschenen in deze blogserie: 

1. Looptijd en opzeggingen
2. Aansprakelijkheid
3. Overmacht