Europees Parlement ruimt zijn bureau op vòòr de verkiezingen.

Voor veel onderwerpen en beleidsterreinen rust in de Europese Unie sinds circa tien jaar de wetgevende macht bij het Europees Parlement en de Raad van Ministers gezamenlijk. De verkiezingen voor een nieuw EP was aanleiding een groot aantal nog aanhangige voorstellen van de Commissie door het Parlement in de oude samenstelling te laten behandelen. Veel voorstellen voor verordeningen en richtlijnen zijn dan ook al dan niet geamendeerd in samenspraak met de Raad verbindend geworden. Deze nieuwe regels zullen over het algemeen in de loop van 2020 of 2021 van kracht worden of in Nederland en de andere lidstaten in nationale wetgeving moeten worden omgezet. Deze bijdrage geeft een kort overzicht van wat is vastgesteld en wat in de nabije toekomst in Nederland gaat gelden.

Algemene thema’s: Brexit en klimaatverandering

Een belangrijk deel van het wetgevende werk van het Parlement en de Raad (en voor een aantal onderdelen de Europese Commissie) had betrekking op de voorbereiding van het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU en daarnaast de uitwerking van het Klimaatakkoord van Parijs. Voor de Brexit in welke vorm dan ook (no-deal, uitstel of na goedkeuring van het Terugtredingsakkoord gesloten met mevrouw May) is veel bestaande EU wetgeving aangepast of zijn maatregelen getroffen om het vertrek van de Britten zo soepel mogelijk te laten verlopen,  bijvoorbeeld over de onderlinge luchtvaartverbindingen, de handel en bevoorrading van medicijnen en de afwikkeling van de miljoenen dagelijkse financiële transacties van ondernemingen en instellingen. Daarnaast zijn ter bevordering van de leefbaarheid en het milieu nieuwe regels opgezet over het beheer en de verwerking van afvalstoffen, het gebruik van hernieuwbare energiebronnen en de beperking van de uitstoot van broeikasgassen als CO2 en methaan in het kader van industriële en agrarische activiteiten en het gebruik van grond en bij bosbeheer.

Opvallende bijzondere onderwerpen voor EU regulering

Op veel andere terreinen kwamen het afgelopen half jaar in de EU in de vorm van verordeningen en richtlijnen nieuwe regels tot stand voor allerhande economische activiteiten die de werking van de Interne Markt moeten versterken en het economisch verkeer en de handel met landen buiten de EU moeten versoepelen. Dat betreft onder meer de volgende onderwerpen en sectoren:

1. De regels over de beschikbaarheid van en de handel in elektriciteit zijn aangescherpt. Daarbij wordt ingespeeld op de de overgang naar het gebruik van non-fossiele brandstof ( wind en zon) voor tenminste 50 % in 2030. Deze regels vergemakkelijken ook de aanleg en het beheer van meer netwerken en verbindingen om aan de grotere behoefte van groene stroom tegemoet te komen.
2. Veel aandacht kreeg het gebruik van plastic producten (onder meer als verpakkingen van voedsel) en de vervuiling van oceanen en zeeën daarmee. Een EU richtlijn over plastic kunststof producten legt  aanzienlijk strengere regels op en de termijnen daarvoor.
3. Op het gebied van pensioenen werd een regeling vastgesteld die het ondernemingen met vestigingen in meerdere EU lidstaten mogelijk maakt Europawijde pensioenregelingen voor hun werknemers op te zetten,  het Pan Europese Pensioen Product (PEPP),  die niet meer zoals voorheen verbrokkeld zijn over lidstaten en hun nationale regels.
4. Voor het beoefenen van de visserij werden nieuwe technische voorschriften opgesteld, zoals bijv. de maaswijdte van netten. Het doel daarvan is onder meer het tegengaan van overbevissing en bescherming van het leven van zeedieren. Een onderdeel daarin dat in Nederland veel aandacht kreeg was het verbod en de afbouw van de pulsvisserij. De aanscherping van de opzet van het Europees Bureau voor de Visserij Controle (gevestigd in Vigo, Spanje) moet (oa met Europese inspecteurs) de handhaving van dat verbod in de Europese visserijzones bevorderen.
5. In het kader van een betere work/life balance kwam er een nieuwe richtlijn over de positie van ouders en mantelzorgers. In Nederland zullen uiterlijk augustus 2022 voor werknemers een vaderschapsverlof van 10 werkdagen komen en een ouderschapsverlof van vier maanden van kracht worden.
6. Van groot belang voor het vrije goederenverkeer binnen de Europese markt zijn de nieuwe verordeningen over markttoezicht en conformiteit enerzijds en over wederzijdse erkenning van goederen anderzijds die rechtmatig in een andere lidstaat in het verkeer zijn gebracht. Dit laatste moet ervoor zorgen dat ondernemingen producten die aan de geharmoniseerde EU regels voldoen, zonder restricties overal kunnen verhandelen. Dat is vaak nu al het geval. De nieuwe regels voorzien in een nauwere samenwerking tussen de nationale toezichthouders onder regie van de Commissie. Het toezicht betreft ook de verkoop van goederen op afstand (on line). Ook gaat het om in- en uitvoer van goederen vanuit en naar derde landen. De Unie beschikt over testfaciliteiten om samenwerking en wederzijdse bijstand tussen de nationale toezichthouders mogelijk te maken. De toezichthouders van derde landen kunnen zich bij dit stelsel aansluiten. Deze regels zullen deels per april 2020, deels per juli 2021 van kracht worden. Na de Brexit kan het een mechanisme vormen om toe te zien op de kwaliteit van ingevoerde Britse producten of producten uit derde landen die via het VK op de markt komen.
7. Er komt een Europese regeling voor een gezamenlijke aanpak voor cyberbeveiliging.
8. Voor bedrijven in moeilijkheden moet in de lidstaten een regeling voor preventieve herstructurering tot stand komen, vergelijkbaar met VS wetgeving. Voor Nederland zal de Faillisementswet op dat punt worden aangepast.
9. De regels voor een Europese Arbeidsautoriteit zijn definitief vastgesteld. Het betreft met name de coördinatie van en samenwerking tussen bevoegde instellingen van de EU lidstaten. Dit EU orgaan wordt gevestigd in Bratislava.
10. Ook voor het digitale verkeer zijn de EU regels de afgelopen maanden aangescherpt. De Geoblocking verordening is vastgesteld, die consumenten moet helpen online aankopen van goederen zonder haperingen vanuit andere lidstaten uit te voeren. In dit kader past ook de update van de auteursrechtregels aan de digitale eengemaakte markt.
11. Als handelsblok heeft de EU volop te maken met economische en andere relaties met landen buiten de EU. Er kwamen de afgelopen maanden economische en samenwerkingsakkoorden tot stand met Japan,  Singapore en Vietnam alsook met de Zuid-Amerikaanse samenwerkingsorganisatie Mercosur. Dat zijn nuttige modellen voor de regeling die na de Brexit tussen de EU en het Verenigd Konikrijk tot stand zal moeten komen.  Ten slotte is nog te vermelden de verordening die voorziet in de gecoördineerder screening van buitenlandse investeringen van derde landen in de vitale infrastructuur en bedrijven in de lidstaten van de Europese Unie.

Slotopmerking

Niet alleen is inhoudelijk de regelgeving binnen de EU in de afgelopen periode aanzienlijk versterkt. Ook de juridische instrumenten daarvoor zijn geïntensiveerd. Voor veel regelingen zijn verordeningen tot stand gebracht en niet meer zoals voorheen richtlijnen,  die omzetting nodig hebben in nationale regels met de eventuele onderlinge verschillen van dien. Nadere regels kunnen daarnaast vaker worden vastgesteld door de Commissie bij verordening. Ook de positie van Europese toezichthouders of regulators is op een aantal terreinen versterkt. Voor burgers en ondernemingen betekent dit dat niet alleen de overal geldende regels meer gelijk zijn geworden maar dat er ook mechanismen zijn voor een meer uniforme uitleg en toepassing daarvan.