Gemeente Tilburg veroordeeld vanwege blootstelling aan Chroom-6

Op 1 februari jl. deed de rechtbank te Rotterdam uitspraak in een in het oog springende zaak waarin het draaide om blootstelling van diverse personen aan chroom-6. Volgens de rechtbank hebben de gemeente Tilburg en medeverdachte NedTrain (een dochteronderneming van de NS) in de periode 2009 – 2010 ongeveer 800 deelnemers aan een re-integratieproject (‘Tilburgse en Regionale bedrijven Ondernemen Maatschappelijk’) opzettelijk blootgesteld aan de kankerverwekkende stof chroom-6. Dit levert volgens de rechtbank een schending op van de in de Wet milieubeheer (Wm) opgenomen zorgplicht. De gemeente (en, in een andere uitspraak, NedTrain) worden om die reden allebei veroordeeld tot een geldboete van EUR 250.000,-.

Chroom-6 bevattende verf

In de periode 2004 - 2011 heeft de gemeente 800 bijstandsgerechtigden aan het werk gezet in een werkplaats in het kader van een re-integratieproject waarbij historische treinen werden gerestaureerd. In de periode van 1 maart 2009 t/m december 2010 zijn werkzaamheden verricht waarbij de werkers chroom-6 bevattende verf van oude treinen moesten schuren. Tijdens deze werkzaamheden – waarbij de gemeente een projectleider leverde - werden geen toereikende beschermingsmiddelen verstrekt. Ook werden personen die geen beschermingsmiddelen gebruikten hier niet op aangesproken. Er was evenmin een centraal afzuigingssysteem op de werkplek. De werkplaats was, kortom, niet ingericht op te werken met gevaarlijke stoffen. Desalniettemin werden de bijstandsgerechtigde deelnemers verplicht om te werken, op straffe van korting of stopzetting van hun uitkering.

In 2015 heeft de gemeente pas onderzoek laten doen naar de verf op de treinen die zijn geschuurd. Uit het onderzoek bleek dat 13 van de 15 monsters chroom-6 bevatten. Het was voor 2004 al bekend dat chroom-6 gevaarlijk is voor de gezondheid. Een deel van de werkers liep ernstige gezondheidsschade op.

Het openbaar ministerie (OM) verwijt de gemeente 1) de overtreding van artikel 32 Arbowet en 2) de overtreding van artikel 9.2.1.2 Wm.

Voor de overtreding met betrekking tot artikel 32 Arbowet is het OM volgens de rechtbank niet-ontvankelijk, omdat de strafbare feiten zijn verjaard.

Bij de tweede tenlastegelegde strafbare feit werd door de verdediging betwist dat er sprake was van ‘beroepshalve’ verwerken als beschreven in artikel 9.2.1.2 Wm. Volgens de rechtbank is dat echter wel het geval, gezien de duur en de omvang van het project, de samenwerking van de gemeente met het bedrijfsleven, de gezagspositie van de gemeente en de financiële beloning aan de deelnemers.

Een ander verweer betrof de vraag of de Gemeente wist of redelijkerwijs kon vermoeden dat de gezondheid van de werkers in gevaar was/kwam. De rechtbank overweegt in dit verband dat de stoffen in verf die vroeger werden gebruikt schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. Dit was algemeen bekend in de periode van de werkzaamheden. Een feit van algemene bekendheid behoeft geen bewijs in het strafrecht. De gemeente had dus op zijn minst redelijkerwijs kunnen vermoeden dat het schuren van oude verflagen van treinen gevaren voor de gezondheid van de mens kon opleveren.

Omdat de gemeente er medeverantwoordelijk was voor dat de werkzaamheden conform de Arbowet werden uitgevoerd en dat er verantwoord met de werkers werd omgegaan, is voor de overtreding van artikel 9.2.1.2 Wm volgens de rechtbank sprake van medeplegen. Het project werd in gezamenlijkheid uitgevoerd, en de gemeente leverde als gezegd ook een projectleider.

De rechtbank oordeelt ook dat de gemeente tijdig onderzoek had moeten doen naar het voorkomen van de schadelijke effecten op de gezondheid van de werkers. Dat is niet gebeurd, en er zijn ook overigens geen maatregelen getroffen, terwijl dat redelijkerwijs wel van de gemeente kon worden verwacht. Dit levert opzettelijke overtreding van artikel 9.2.1.2 van de Wm op. Aangezien het feit zo ernstig is, oordeelt de rechtbank dat een boete uit de naast hoger gelegen boetecategorie op zijn plek is. Aan de gemeente wordt een boete van EU 250.000,- opgelegd. Dit is conform de eis van het OM.

Conclusie

De uitspraak laat zien dat ook de overheid bestraft kan worden vanwege strafrechtelijk verwijtbaar handelen. Sterker nog: de gemeente Tilburg krijgt een relatief forse boete opgelegd. Dat geldt overigens ook voor NedTrain – aan NedTrain wordt ook een boete van EUR 250.000,- opgelegd.

In matigende zin telde mee dat de gemeente en NedTrain een regeling hebben opgesteld op grond waarvan betrokkenen een financiële tegemoetkoming kunnen krijgen.

Overtreding van de in artikel 9.2.1.2 Wm opgenomen zorgplicht wordt in toenemende mate door het OM betrokken bij strafrechtelijke onderzoeken waarbij gevaarlijke stoffen in het spel zijn. Hier valt nog wel het één en ander over te zeggen. Voor nu is echter van belang dat het tenlasteleggen van de overtreding van dit artikel in dit geval tot een veroordeling en een substantiële boete leidde.

Wij adviseren op dagelijkse basis cliënten die vragen hebben over toezicht en handhaving op het gebied van gevaarlijke stoffen. Wij voorzien u graag van advies!